Czy tak łagodna i dobrotliwa czynność jak dokarmianie ptaków może mieć w ogóle coś wspólnego z gniewem czy nienawiścią? Może. Przekonała się o tym dobitnie córka mojej znajomej, która to oddawała się w pewnym wielkim mieście równie łagodnej i dobrotliwej czynności, jaką jest wyprowadzanie ukochanego psa na spacer.
Pech chciał, że na tym spacerze pies rzucił się na wysypywane właśnie na trawnik przez pewną starszą panią suchary, resztki chleba znaczy, które to miały być strawą dla gołębi, wróbli i innych naszych skrzydlatych braci mniejszych. Rzucając się na suchary piesek niestety zbyt mocno szarpnął za smycz i niemal przewrócił nieszczęsną córkę mojej znajomej, która odzyskawszy równowagę zwróciła się do starszej pani z takim oto rzeczowym komentarzem: „Czy Pani nie wie, że ptaków nie karmi się suchym chlebem? To im szkodzi!”. (dodajmy od razu, że wyrzucanie resztek chleba na trawnikach, skwerach czy w parkach przyczynia się też m.in. do rozwoju populacji miejskich szczurów).
Riposta dokarmiającej ptaki babuni była nadspodziewanie cięta, żeby nie użyć mocniejszego słowa: „Pier**l się ty stara kur*o!”. Tak wypaliła starowinka po czym, jak gdyby nigdy nic odwróciła się na pięcie i wróciła do swojej równie starej jak ona kamienicy.
Jaki morał wypływa z tej historii i dlaczego w ogóle warto wspominać o niej na łamach Serwisu Zdrowie? Tak naprawdę są dwa morały. Pierwszy jest taki, że córka mojej znajomej miała rację: gołębi, kaczek czy wróbli nie powinno się dokarmiać chlebem, bo to może im bardzo zaszkodzić. Na szczęście, informacje na ten temat można znaleźć na specjalnych tablicach w coraz większej liczbie miejskich parków w Polsce. Widać wspomniana starowinka nie miała szczęścia jeszcze w takim „wypasionym” i „postępowym” parku miejskim być.
Drugi morał jest jednak dużo ważniejszy i głębszy, bo tyczy się nas – ludzi i naszego zdrowia, głównie psychicznego. Chodzi o gniew, nienawiść, frustrację i inne emocje, które wyzwoliły się wtedy, w tej błahej z pozoru sytuacji. Jeśli spokojne i zasadne zwrócenie uwagi drugiemu człowiekowi spotyka się z tak gwałtowną i nieadekwatną reakcją, to aż strach pomyśleć co może się zdarzyć w innych, trudniejszych i bardziej emocjonujących sytuacjach, w jakich każdy z nas może się znaleźć…
Z pewnością każdy z Was, czytających ten felieton, doświadczył już w swoim życiu kiedyś, podobnie zresztą jak i autor tego tekstu, podobnych aktów agresji, nienawiści czy hejtu, jak to się dziś nazywa. Chodzi tu jednak szczególnie o ataki zupełnie nieuzasadnione, bezpodstawne, bezsensowne, a więc te najbardziej zaskakujące. To one bolą nas najbardziej i wyrządzają największe szkody.
Niestety śledząc bieżące doniesienia medialne na temat różnego rodzaj wydarzeń w kraju i za granicą, w tym zwłaszcza politycznych, choć nie tylko, można odnieść ponure wrażenie, że żyjemy w czasach coraz bardziej ogarniętych właśnie przez gniew i nienawiść. Przybierają one oczywiście różne formy i maski. Z reguły jednak ich owocami są ferment, konflikty, podziały społeczne, destabilizacja, zamęt, stres i cierpienie. To wszystko niestety, bezpośrednio lub pośrednio, odciska swoje piętno na naszym zdrowiu, zarówno psychicznym, jak i somatycznym.
Patrząc na jątrzące tytuły doniesień prasowych, chwytające za gardło, prowokacyjne posty w mediach społecznościowych, oskarżycielskie transparenty pojawiające się w czasie różnych wieców oraz manifestacji, czy też wulgarne hasła wypisywane na murach i chodnikach można niestety dojść do wniosku, że nasze miasta, zwłaszcza te największe, są dzisiaj miastami kipiącymi od gniewu! Przesada? Niekoniecznie.
W tym kontekście warto przypomnieć pewien głośny swego czasu amerykański film fabularny: „Crash”. Polski tytuł tego obsypanego Oscarami oraz wieloma innymi nagrodami dramatu brzmi właśnie tak, jak tytuł tego felietonu – „Miasto gniewu”.
Film ten może być dla nas przestrogą. Pokazuje bowiem, w niezwykle dosadny i poruszający sposób – żeby nie powiedzieć brutalny – do jakich dramatów ludzkich mogą doprowadzić tlące się wkoło nas napięcia, nieporozumienia i konflikty społeczne. Wciskająca widza w fotel akcja tego filmu rozgrywa się nie gdzie indziej, jak tylko w słynnym „Mieście Aniołów”, czyli Los Angeles. Ukazanym w nim zwykłym ludziom – z powodu uprzedzeń, frustracji, gniewu i nienawiści – do anielskiego stanu jest jednak niezwykle daleko…
Próbując zrozumieć fenomen „bezinteresownej agresji”, z którą coraz częściej się stykamy na ulicach naszych miast lub też w internecie, warto zajrzeć do słownika terminów psychologicznych. Z jego lektury można się dowiedzieć np. skąd najczęściej bierze się w nas gniew i jak można z nim walczyć. Przeczytamy w nim m.in., że:
- Agresja: to działanie zamierzone w formie fizycznej lub słownej, którego celem jest wyrządzenie krzywdy, zadanie bólu lub cierpienia innej osobie bądź sobie samemu.
- Gniew: to reakcja emocjonalna wywołana przez realne lub wyimaginowane zagrożenie, przeszkodę albo atak ze strony innych ludzi lub zwierząt, która może prowadzić do agresywnego zachowania.
- Frustracja: to nieprzyjemny stan napięcia psychicznego i dyskomfortu pojawiający się w wyniku zablokowania lub utrudnienia dążeń i działania, który zwiększa drażliwość i skłonność do agresywnych reakcji.
- Odreagowanie: to sposób rozładowania nieprzyjemnego napięcia emocjonalnego poprzez intensywne, absorbujące działanie czy agresję (np. słowną). Ale uwaga: odreagowanie nie zawsze musi mieć negatywną formę, może nim być także np. opowiedzenie komuś o swoich problemach (bez agresji).
- Nienawiść: to bardzo negatywna postawa emocjonalna względem jakiegoś obiektu, najczęściej wobec innej osoby lub zbiorowości.
Z pewnością warto pochylić się nad tymi terminami. Warto częściej uwzględniać je na lekcjach w szkołach, na uczelniach, a nawet w przedszkolach. Warto o nich jak najwięcej rozmawiać, a także promować praktyczną wiedzę na temat technik radzenia sobie ze stresem, frustracją i negatywnymi emocjami. Dzięki temu wszystkiemu, a więc nowoczesnej edukacji i rozwojowi osobistemu oraz promowaniu kultury dialogu, życie nas wszystkich może stać się lepsze.
Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl
PS. Aby nie zaszkodzić ptakom należy dokarmiać je czystym, suchym, naturalnym (jak najmniej przetworzonym) i świeżym pokarmem – np. łuskanym słonecznikiem lub ziarnami pszenicy.
Źródła: Słownik Psychologii”, red. J.Siuta, wyd. Zielona Sowa
zdrowie.pap.pl / Serwis Zdrowie