Urodzony w Ulanowie światowej sławy artysta Andrzej Pityński został laureatem prestiżowej nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej”. Od 2002 r. Instytut Pamięci Narodowej przyznaje ją osobom szczególnie aktywnym w upamiętnianiu historii Narodu Polskiego w latach 1939-89. W imieniu laureata honorowy tytuł odbierze Stanisław Garbacz, burmistrz Ulanowa.
Andrzej Pityński urodził się 15.03.47 r. w rodzinie flisaków i żołnierzy podziemia niepodległościowego. Jego ojciec Aleksander ps. Kula walczył m.in. z NKWD pod Kuryłówką, za co po ujawnieniu został osadzony w więzieniu na Zamku w Rzeszowie. Z kolei wujkiem Andrzeja był Michał Krupa ps. Wierzba, który ukrywał się przed NKWD i polską bezpieką do 1959 r., a potem jeszcze 6 lat siedział w więzieniu. Z góry było wiadome, że te życiorysy odcisną piętno na twórczości przyszłego artysty rzeźbiarza. W 1967 r. rozpoczął studia na ASP w Krakowie, a kończył w Arts Students League w Nowym Jorku. Wkrótce sam zaczął kształcić studentów rzeźby w Johnson Atelier technical Institute of Sculpture w Mercelville. Jego najbardziej chyba znanym dziełem jest Pomnik Katyński w New Jersey, odsłonięty w 1986 r. Z kolei pomnik Mściciela, zwany również Husarzem stoi w „amerykańskiej Częstochowie”, czyli Doylewstown w Pensylwanii. Wiele pomników autorstwa Pityńskiego stoi w Polsce. W rodzinnym Ulanowie jest pomnik Jana Pawła II, który był pierwszym monumentem poświęconym Papieżowi Polakowi, który stanął poza terenem kościelnym. W holu ulanowskiego magistratu jest niezwykłej urody „Tarcza Honoru”, a przed UM w Tarnobrzegu stoi popiersie Juliusza Tarnowskiego. 11 września 2011 r. w Stalowej Woli odsłonięty został monumentalnych rozmiarów pomnik Patriota, również dzieło A. Pityńskiego. Trzy lata temu A. Pityński został odznaczony Orderem Orła Białego. Artysta zmarł 18 września br. Pozostało po nim jeszcze jedno dzieło, Pomnik rzezi Wołyńskiej, który od kilku lat nie może znaleźć lokalizacji. „Śp. Andrzej Pityński był jednym z najwybitniejszych i najbardziej rozpoznawalnych polskich rzeźbiarzy współczesnych” – w liście do burmistrza Garbacza napisał Jan Szarek, prezes IPN.
Tytuły Kustosza Pamięci Narodowej nosi obecnie 88 osób i instytucji. W tym roku IPN przyznał pięć honorowych tytułów. Oprócz A. Pityńskiego otrzymali je: Kazimierz Cholewa z Krakowa; działacz solidarnościowy, prezes Towarzystwa Parku im. dr. H. Jordana, w którym stanęło 35 pomników Polaków wielce zasłużonych dla Ojczyzny; Wasyl Haniewicz z Tomska (Rosja), współpracownik „Memoriału”, potomek polskich osadników w Tomsku, który spisał tragiczne losy mieszkańców Białegostoku, wsi założonej przez Polaków na Syberii; Komitet Pamięci Gusen (Niemcy), który rozpowszechnia pamięć o tysiącach ofiar systemu byłych obozów koncentracyjnych Gusen I, II i III oraz Wojciech Ziembiński (1921-2001) – żołnierz konspiracji antyniemieckiej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, więzień polityczny w czasach PRL.
Ze względu na pandemię nie będzie w tym roku uroczystości wręczenia statuetek na Zamku Królewskim w Warszawie. Odbędzie się ona w roku przyszłym. W czwartek (26.11), w południe odbędzie się natomiast spotkanie w IPN dotychczasowych laureatów Kustosza Pamięci Narodowej. Podczas tego spotkania zaprezentowany zostanie album z sylwetkami uhonorowanych oraz przedstawieni nowi Kustosze. Transmisja w Internecie od godz. 12.
jc