Foto: Muzeum Okręgowe w Sandomierzu
Oprac: Malgo La
Nie wszyscy może wiedzą, że Rada Miasta Sandomierza ustanowiła obecny 2020 rok Rokiem Zgody Sandomierskiej. W tym roku bowiem, a dokładniej – dzisiaj – mija 450 lat od synodu generalnego kościołów protestanckich i zjazdu różnowierczej szlachty, zakończonego podpisaniem niezwykle ważnego dokumentu, zwanego Zgodą Sandomierską (Consensus Sendomiriensis). To unikalne dzieło zapewniało ugodę między przedstawicielami różnych wyznań, co wyróżniało Rzeczpospolitą na tle ogarniętej wojnami religijnymi ówczesnej Europy. Sandomierz zyskał wówczas miano miasta wolności i tolerancji religijnej.
W dniach od 9 do 14 kwietnia 1570 roku uczestniczący w synodzie luteranie, kalwini oraz bracia czescy, stanowiący reprezentację wszystkich województw, doprowadzili do zawarcia porozumienia, w którym uznali się nawzajem za kościoły prawowierne. Przezwyciężono spory dogmatyczne, planowano nawet opracowanie wspólnego katechizmu oraz wspólne synody, zobowiązano się też do rozwiązywania konfliktów w sposób pokojowy oraz do współdziałania w sporach z katolikami. Tekst Zgody Sandomierskiej początkowo miał oczywiście formę rękopiśmienną, w czasie zjazdu rozprowadzany był w czterech egzemplarzach – żaden z nich nie zachował się. Podpisało go zgodnie dwudziestu sygnatariuszy, reprezentujących trzy różnowiercze wyznania.
Dokument podpisany w Sandomierzu stanowił wstęp do konfederacji warszawskiej, ustalającej w roku 1573 swobodę wyznania. Zgoda miała duży wpływ na stosunki wyznaniowe również za granicą. Był to pierwszy w Europie akt ekumeniczny.
Źródło: Muzeum Okręgowe w Sandomierzu